حم کدیگفت:
اردیبهشت ۲۱, ۱۴۰۰ در ۱۱:۵۷ ق٫ظ
اخلاق بوده است چون خلّاق
نفس است بدان بس مشتاق
سکولاریسم بت سازی است
لائیسم را دان خوش اخلاق
خلق فرموده است بس عالم
داده نامهاشان را یاد بآدم
تا بشود جانشینش در زمین
کرده است امکان بس فراهم
حم کدیگفت:
خدا ساخته عالم را
گفتا دانند نامم را
بملائک پس بگفت
دهم مقام آدم را
گفتند کنیم تقدیست
بهمچنین تسبیحت
چرا کنیش خلیفه ات
کاری بود عجیبت
بیاموختش اسامی
چو یاد گرفت تمامی
فرمود برید سجده اش
یعنی بر او سلامی
چون می دانست
چیست شایست
به غایت بود چو آگاه
همان کند که بایست
کردند کرنش جز شیطان
غضب نمود پس یزدان
پس بر آدم کینه جست
راهش زند او بس چست
گفتا بکن هر چه میل تست
نتوانی فریفت تو کس را
داند تنها ربّش ما
ز عصر زاید عصاره
حیله زاید دوباره
در عالمست خشیتی
کز حق جوید او چاره
دید ، دل و فؤادش
هیچ نماند بیکاره
آیات داند عالم را
کاوش کند هماره
حلمش بوده دون جهل
نه خود خواند مهپاره
کار دین است توکل
بر آنچه هم حق داده
اگر حکمایی که در پژوهش راسخند نبودند ، دنیا ویران می گردید . محور افعال بندگان این حکیمان نیکند که همه چیز در این دنیا از ابداعات ایشان رواج می یابد . اغلب کارهایشان دنیوی است ؛ ولیکن آنچه این حکما انجام داده ، رایج ساخته و بیان داشته اند ، به مصداق " الدنیا مزرعة الآخره " همانا دنیایی است که می تواند کشتزار آخرت باشد . هر عالمی حکیم نیست ، اما هر حکیمی عالم است . با نقلیات علماء مسلمان ایمان تقلیدی کسب می شود . چنانچه اینگونه ایمان بوسیله عقلیات حکما کامل شود ، ایمان یقینی خواهد شد . مراد از این حکما حکمای مسلمان است وگرنه حکمای غیردینی ، ولو به راز دنیا و حیات بنی آدم دست یابند ، به معرفت حقه دین نائل نشده اند . اینها غالبا نسبت به هفت شرط ایمان ، غیر از شرط خدای یگانه ، یعنی شش شرط آن ، برخی درگمان و بعضی منکر بوده به تحقیق مبادرت نکرده اند . اینها استاد دین ما هم نباشند ، بنا به حدیث شریف رسول الله " خیرالناس من ینفع الناس " . اینگونه حکماء خواب و راحت ، هوس و خوشی را همه گذاشته جهت ایجاد فایده ای برای آدمیزاد ، مثل کشف برق ، تبدیل صاعقه ، تماس فوری با با گوشه و کنار جهان ، کشف فن آب و آتش و به کار گرفتن آنها جهت انجام خدماتی که از عهده هزار نفر بر نمی آید ، بویژه تشحیذ عقل و هوش بنی آدم ، تعلیم نحوه تمییز حق و باطل ، چون همگی نافعند ، بی هیچ گفتگویی ، ما ممنون آنان می باشیم.
آخوند های این زمانه حکما را دشمن می دارند . این حالتشان جهالت بلکه نیت فاسد و مصداق " الانسان عدو لما جهل " بشمار می رود . دست پروردگان آنان غالبا همینکه اندکی زبان عربی و فارسی آموخته چند بحث ناقابل یاد گیرند ، بدان مغرور شده ، به منظور ابراز برتری خود ، بزحمت افتاده ، به مردم فایده بماند ، ضررهای گوناگون می رسانند . با " های و هوی " مردم را از راه بدر می کنند . در اغلب اینها ، جهل مطلق بماند ، اگر طلب علم وجود داشت ، هر جا سخن حق مطرح شود ، باید زود از سر انصاف نیز عبرت بگیرند. چاه کندن و تور گذاشتن علیه حق بی انصافی است ، بلکه خودخواهی محض بوده پنداری است که به همگان را به فساد می کشاند . راست نام دیگر حق است ، و یک اسم حق الله می باشد. پس بجای نفرت علیه این واقعیت باید درکش نموده بدرستی بررسی کرد. در چنین خیالاتی خطر کفر هم هست . وقتیکه پیغمبر ما صلی الله علیه و سلم فرمودند " در آخر الزمان یک روز یک سال شود " اصحاب کرام پرسیدند " در این روز یکساله نماز چند رکعت خواهد بود ؟" اگر به این فرمایش آن حضرت کهفتوای آن را علمای همان روزگار دانند ، با دیده عبرت بنگریم، آشکار می شود که با تغییر زمان قواعد نیز تحول می پذیرند. تحصیلات کنونی طبق عرف قدیم بوده برای این زمانه بیفایده است . نظر به این وضع ، در حکومت عثمانی مدارس حربیه و رشدیه تأسيس و به نظام جدید تبدیل گردیده اند . اما اهالی اینجا سنوات دراز از عمرشان را با بحث هایی که بهره علمی ندارد سپری ساخته ، در زندگانی افرادی نادان و بی عقل بار آمده و چون قابلیت هیچ حرفه ای را ندارند ، در صدد شیادی و فریب کسان بر می آیند . غالبا موعظه های چنین سفهایی بلااثر هم می باشد .
حم کدی گفت:
کاردارانند اولوالأمر مشاور هایی اندر کار
فقیهانند منجمله ؛ نه بر امت بد سربار
این اصحاب فقاهت گر ننمایند سفاهت
باید باشند تیزگوش ها به گفتار جماعت
گفتمانی است مبین در پیام ربانی
عالمان راست خشوعی سزاوار رحمانی
آنکه گوید تنها منم علامه کنه دین
وحدت کند ریشه کن بپاشیده تخم کین
تواضع داشت خود نبی آن خاتم نبوت
چونکه بوده مأمورى که شور کند با امت
عالمان و فقیهان گردند همه سفیهان
اکراه برند چون بکار بگریده کریهان
دانش و فقه داشته باری شیطان نیز
لیک ز شر غرورش لعنت بکرد رحمان تیز
سجده باید بر آدم بندگان را دمادم
ورنه روند بدوزخ هیمه اش کرده فراهم
اینک وقت تفکیک است الا جمع ذاکران
ورنه شویم جملگی در درکات خاسران
جهانی نیست نابوده
جهانش رب فرموده
عالم باشد علامات
دائم دارد شؤونات
کار علم است دریافتن
بر وفق آن برساختن
خداست هردم در شاءنى
ورنه خلقست بی معنی
دنیا بوده کار ابزار
اثر بر آن پس بگذار
در چین نوشابه ای که از گرده مورچه تهیه می شود مورد پسند مردم واقع گردیده وبه مقدار فراوان به بازار عرضه شده است. از قرار معلوم ، اندازه آلبومین این گرده از آلبومین سویا کمتر نبوده و کالری آن چهار برابر بیشتر از کالری گوشت گاو می باشد. معلوم شده است که علاوه بر سایر مواد مفید 19 نوع اسید آمینه در آن وجود دارد. این ابتکار چینی ها مورد تاءیيد دستیولوگ های سایر کشور ها است. همچین ثابت گردیده که این نوشابه در خود چین از سه هزار سال پیش مورد علاقه اغنیاء بوده است.
به نقل از تقویم 1993 قازاق
نفست دارد شکل از قلب
از ذهن زاید فکر دلچسب
نفس و ذهن را ده تغییر
ممکن شود بل تدبیر
کافر ماند تا فلبت
باور آرد کی نفست؟
هرگز مگوی علیمم
بلکه بگوی ظلومم
اقرار نما به جهلت
طاعت نما به عقلت
عالم را بین کماهی
هیهات از تو تباهی
چون بشنوی هر کلام
حکمت یابی والسلام!
دشمن باشد تا مجهول
بنمایدت همچون غول
با آن نما گفت و گو
هرگز مده پشت بدو
زنهار مکن ظلم بخصم
تن بداده بس به خشم
با خوش زبان بودنت
یار بساز از دشمنت
کنی پیشه گر تندی
افتد امور در کندی
چو زبانست پر ز شر
اندر سکوت سر ببر
گوشها دویند یک زبان
با آن دو مان در امان
به این رسد چون نوبت
بباش هلا خوش صحبت
بدین نمط زین مشکل
راحت شود نفس هم دل
عالم باشد پدیده
چونکه آید بدیده
مهبانگ اگر بشنوی
از آن برب پی بری
که خواست ز خود نماید
هر آنچه را که شاید
پدید آمد پس جهان
تا پی رود از نهان
بحر و بر و سماوات
جمله باشند علامات
لکن ندارند شناخت
بهر چشان رب بساخت
ملائک هم در فراز
خود نبردند پی براز
اسماء را چون ندانند
سر بداناش بسپارند
آدم کامد به عرصه
برداشت ز سر بس پرده
خلیفه شد پس چنین
بحکم حق در زمین
اسم ربش برخواند
بر هر آنچه در یابد
فرمود مرو ره تنها
رهزنانند بس تن ها
همیار شوی گر با کس
گول نخوری از ناکس
عمری نما پر عمران
تا بگردی چون سبحان
خصمت تنها شیطانست
کارش فقط عصیانست
بر خلافش چون کوشی
از جام وصل خوش نوشی
با پیروی زان لعین
حسرت خوری بس غمین
شادان بباش در حیات
بی دغدغه از ممات
در اینگونه زندگیت
شکست شمار چیرگیت
در نظم حق فی الجمله
نتوان بدید یک خرده
با آن بشو سازگار
چو رب بشو دست بکار
عالم را هست علتی
کزان نیستش رخصتی
این را باشد آن جهت
بانسان کند خدمتی
یعنی ماییم مصطفی
یافته ز حق رحمتی
تا بشویم چون خدا
در این زمین مدتی
چنین خواسته آن علیم
با بی مثال حکمتی
شکرانه این تقدیر
ما را شاید همتی
Ақынға көп ілеспе
ғалымға еш егеске
Ескертсе егер мынауың
Желіктірер анауың
Ақындарда жын болар
Ғалымдарда дін болар
Адастырса кей жындар
Адаспайды бір діндар
Қойған Қазақ тəңірді
Керек демес шайырды
Бақсыларды қойғанда
Кенелді ғой иманға
Зікірсалғыш немелер
Елге болды кенелер
Қанағанды көп қолдап
Аққа жүрді боқ былғап
Соныменен солшылдар
Аққа қылды елді зар
Жаныңда бар бір Құдай
Оған бару жол қолай
Есібардан жүр сұрап
мәселеңе тап жауап
Ақын болар көңілшек
Өзіңді одан кейін шек
Ғалым ғана сақтанар
Тура жолға басқарар
Бұл ертеректе жарияланған дүние еді. Ол кезде Әмірханмен дариға-фәниде қатар жүрген өмір серік дос болатынбыз. Елдің бәрі маған досымның қазасына байланысты көңіл айтады, ол туралы сұрайды...
Мен не айта алам? Әмірхан түнде түсіме кіреді, күні бойы санамның бір түкпірінде өмір сүреді. Бүгін Әмірханның қара жердің қойнына түскеніне қырық күн...
СОҢҒЫ ЖЫР НЕМЕСЕ ТӘҢІР БИІ
Мыңжылдықтар тоғысы. Әдебиет тәрк етілді. Рухани құндылықтар кейінгі орынға шегерілді. Жер бетін үмітсіздік жайлады. Басынан бақ ұшарын сезінген ақын Тәңірден соңғы медет сұрап тұр:
Уа, Аруақ!
Қаламасам да тұралап,
Біздің бастан ұшады енді, сірә бақ.
Ақының боп аңырайын соңғы рет,
Соңғы сөзді Тәңірімнен сұрап ап.
Жатыр жайлап өмір көрдім,
Өкінбен.
Басым байлап өлім көрдім,
Өкінбен!
Түз жұртында ақын болдым,
Өкінбен!
Қыз-қырқынға жақын болдым,
Өкінбен!
Сөзсіз мыңға татыр болдым,
Өкінбен.
Көзсіз және батыр болдым,
Өкінбен!
Бағзыдағы Доспамбеттің тәкаппарлығы ту көтеріп, Қазтуғанның дауылпазы дауылдатқан кезең еміс-еміс құлаққа келеді. Жұматайдың Олжасқа жазғаны бар еді:
Ағам да сондай алысты
жақынға балап,
Қақтырған біздің намыс
пен ақылға қанат.
Дешті Қыпшақтан кеп
Игорьге орысша сөйлеген,
Тұрғандай болам сауытсыз
Батырға қарап.
Біздің кейіпкер де дәл сол сауытсыз әрі сауатты батыр сияқты, тек Едігеше:
...Дүррі гауһар түймелі,
Он екі баулы таратпалы,
Тон берсең де, кимен-ді...
Қиған қамыс құлақты,
Қолтырауын танаулы,
Ат берсең де, мінбен-ді.
Ауымнан құтым кеткен-ді, - деп шалқаяды. Себебі эпос ерлерінің дәуірі алыста қалғанымен, жыраулар қаны тамырында тулаған ақыннан басқаша мінез күтуіміз де бекер. Қазір дулыға мен қоңыраулы найза мұражайдың төрінде. Өркениеттің доңғалағы артын айра-жайра қылып дөңгелеп барады.
Еркін жел ем жаз шалқитын жайлауда,
Күй дегенің күйші қолын байлау ма?
Тағдыр мені нән шаһарға ап келді,
Құрекеңді жіберткендей айдауға.
Бір кездері «Жаушықұмнан» әлемді найзамен емес, қаламмен жаулауға аттанған даланың албырт ұланы мына тас қалада тордағы арландай аһ ұрулы.
Алып тауға байлап қойған шынжырлап,
Бұл қаланы қарғыс атқан мың жылға.
Жер жылжуда, жермен бірге қала да
Қара жылым жаққа баяу жылжуда.
Арман мұнда қалталарға батады,
Сонда өледі, ешкімнің жоқ шатағы.
Мұнда Муза қайыр сұрап көшеде,
Ал, ақындар мас боп бара жатады.
Адам құны көк қағазбен өлшенетін ортадағы былықтан жиіркенген ақын тарихты кері парақтайды. Ата-бабалар рухындағы тектілікке үңіледі. Сіз, міне, Балбал тастар қаласында қонақтасыз:
Аптапты күн
Ақыл-естен тандырған,
Дұрыс болар кең далада қаңғырған,
Қонатұғын жер жоқ деме,
Қыр асты
Балбал қала қарсы алады алдыңнан.
Бәрі осында, қас батыр да, қаған да,
Бәрі осында –
Арғы атаң да, анаң да.
Айтшы досым,
Өзіңді емес,
Өзіңнің өзегіңді көре білсең жаман ба?
О дүниеден тілегіңді ап шығар
Мұнда да ел
Игісі бар, жақсы бар.
Құтты қонақ болғаным де,
бауырым
Шора биін билеп берсе бақсылар.
Өзіңдікі емес сынды өз есің.
Енді ішпеуге шараң жоғын сезесің.
Балбал тастар –
бір кездегі бабалар
Берік бол деп көтергенде көзесін.
Шын таң қалсаң, жан бітеді
тасқа да,
Думан мұнда, мойын бұрма басқаға.
Аяулыңыз,
Бояулы қыз,
Бәрі қап,
Балбал қызға көзің түссе масқара!
Қала жақта жанжал болса жан-жағың,
Балбал жігіт сыйлар саған қанжарын.
Шілде айында,
Күн өткен шақ шекеден,
Шын достықтың сезінесің салмағын.
Ел мұратын қолдағандай дауыс көп,
Тостағанда түк қалдырмай тауыс тек.
Бала болып аттанасың далаға...
Дана болып ораласың қалаға...
Сосын сені ойлайды жұрт ауыш деп.
Қала өмірі.
Ит тіршілік тағы да.
Асау мезгіл маза бермей қаныңа.
Шөлдегенде...
Тостағанын ұсынған
Балбал тастар оралады жадыңа.
Түп атасы Алтайдан түрегелген көшпелі түркінің кешегі тарихын қошқар тұмсық тастардан оқитын ақынымыз талай мәрте шылым түтіні қолқаны қапқан сыраханаларда шежірешідей сыр шерткеніне куәдүрміз:
«Жебірей шалы «Тарих Шумерден басталады» дейді. Нұх пайғамбардың прототипі Зиусудраны сомдап, дала мен қала перзенттерінің достығын эпостық сарында баян еткен шумер дегендеріміз кім сонда? Деректер «Алтай жақтан келген көшпелі халық еді» дейді. Тіл ұшында жаңа тұжырым: «Тарих Алтайдан бастау алады».
«Түркі тұлпарының тұяғы қай тарапқа тартпады. Ауыздықпен алысып тұрып Қосөзеннен су ішті. Палестинаның тасты көшелерінде түнгі аспандағы айға қарап кісінеді. Сән-салтанатпен Римге кірді. Кенет түйсікке сәуле түседі. Сен көне гректердің дала перзентін неге кентавр деп атағанын енді түсінгендей боласың. Адам бейнелі, жылқы кеуделі жан. Бәлкім, жылқы жүректі. Дала тарихында нағыз ақын жылқы жүректі болған».
Есенин кейпіндегі ақынның әңгімесін тыңдап отырып, есіңізге еріксіз Сүлейменовтер оралады... «Басқалар маймылдан тараса тараған шығар, қазақ халқы жылқыдан жаратылған».
Сол адамнан зият жануармен тағдырлас ұрпақтың бүгінгі көрер түсі күлдір-күлдір кісінеген арғымақтың үзеңгісіне табанын шірей тіреп, қорамсаққа қол салған бабалар бейнесі ғана ма?! Жасанды шамның жарығымен алдаған өркениетке деген ішкі қыжыл, тәуелсіз ел деп аталатын мемлекетіміздің төл перзенттеріне исінбеуі, әдебиеттегі тұтас бір буынның көше кезіп кетуі қолға қобыз ұстатпай қайтсін. Пайғамбарымыз Мұхаммед с.ғ.с. «Менен кейін ақындар келеді», - депті. Олар келіп жатыр. Біз нағыз ақындар туралы айтып отырмыз. Ол тағы бүй дейді:
Ақ жаулық пен қара бала қамы үшін,
Найза ұшына тігіп едім жанымды.
Өлді ұяттан жүрегі ояу намысым,
Намысты да жерлейтін жер табылды.
Дүние ауса да, ділі, тілі тазаның
Көтере ұстап көк бөрілі байрағын.
Сені сүйгім келіп еді, қазағым,
Сайтан алғыр, қара енді, қайдамын?
Күрсініс бар, күйреу жоқ, өтеуі бар өкінішсіз шумақтарды оқи отырып, қазіргі жастар поэзиясы жылауық дейтін пікірдің қыжыртпа сөз екеніне көз жетеді. Жоғарыдағы ішкі рухы биік, бекзат жырлардың барлығын ақын жиырма бестің о жақ – бұ жағында жазған екен. Менің пікірім: «тірі ақын өлең жазбай тұруы мүмкін емес», әйтсе де оған енді қалам ұштамай-ақ қойса да болатындай. Ал оған жаңа өлең жаз дейтін немесе жазғандарына сын айтатын ақылмандар әуелі оның жеткен биігіне көтеріліп алсын демекпіз. Ол айтады:
Он ғасыр бұрын туғанда,
Бабамның жолын қуғанда,
Тоғысқан тоғыз тораптың
Таңдай боп бірі тұрғанда,
Бойыңды, ойым, жасырма,
Кім болар едім
Расында?!
Біз айтамыз: Нағыз ақын қай уақытта туса да, көктен берілген қасиетімен қалады, яғни шын ақында өлген күн емес, тек туған күн ғана болады.
Ол айтады: «Ақынның басын ақымақ алды. Батырдың түбіне аңғырт жетті. Дананы дәлдүріш мазақ қылды. Қазақ халқы саяси инквизацияны бастан кешірді. Табиғи даму жолынан ауытқыды. Эпос ерлері екі жарым ғасырға кешігуде. Болашақ эпопеяның кіріспесі трагедиялық сарынмен жазылатындығы өкінішті».
Түнгі аспандай көне сарынға бой ұрған ақын Тәңірден соңғы медет сұрап, салпыншақты барабанды дауылдата соғады. Аузынан ақ көбігі шашыраған бурадай көк тіреген алауды айнала билеп жүр:
Өз елім ғой,
Тұлпар түгіл есегі
Озсыншы деп елеңдеді ес тегі,
Батқан күннің атар таңы бар ғой деп,
Өкінгем жоқ сатқанда да дос мені.
Төзім шіркін болмаса да темірден,
Еш өкінбей өту үшін өмірден,
Қаны қара жауыма да қасқайып,
Қарап тұрдым тауға құмар көңілмен.
Берген Тәңір теңімді де текті ғып,
Ару сүйдім жанға рахат шектіріп.
Шыбығымды қадап кеттім және мен,
Қос алма тау, жатыр дала деп біліп.
Басты қылыш қаққанымен,
Есімім
Талайға әлі сұратады кешірім,
Бес күн жалған арман болды, амал не?
Ешкімге тек тие көрме кесірім.
Бітті бәрі, баяғыдай болмайды,
Өз ісіне жауапсыз жан оңбайды.
Басым ұшты, өкінгем жоқ,
Тек, әттең,
Жендет қолы қалтырады –
Сол қайғы.
Алақандай кітаптың соңғы бетін жаптық. Бұл кітап «Сынған сәуленің шағылысуы» деп аталады. Авторы – Әмірхан Балқыбек. Раушанов айтқандай, оның жырлары бұл қалада «еркін күліп, еркін сөйлейтін» шақ алда.
Маралтай Райымбекұлы
Abai.kz
Керемет толғау. Ұлы ақынның Ұлы ақынға құрметі. "Жүрегімнің түбіне терең бойла. Мен бір жұмбақ адаммын, оны да ойла. Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім, Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма." Ұлы Абайды туғызған Ұлы даланың Ұлы ақындары ешқашан да өлмек емес!!!
Әмірханның жақсы ақын болғаны даусыз. Маралтай да жазыпты-ақ! Тек "ұлы" деген сөзді бүгінде Көкбазардың мүлкіне айналдырып алғандар бар, соны ойлау керек шығар. Абайдың Ұлы Ақын екенін Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтқрсынов, Жамбыл Жабаев, Мұхтар Әуезов айтқан. Бертінгі, бүгінгі ақын-жазушыларды мақтағысы келгендер оларды "ұлы" десе, онда Абаймен қатар қойғаны, ол - ерекше кең тынысты ойшыл Абайды тани алмағаны. Бізде екінің бірін "ұлы" дей беретін моданың шыққаны да сол себептен. Одан кейін: марқұмның кітабының атындағы "шағылысы" деген сөз дұрысында "шағылуы" болу керек еді. "Шағылысу" - құстардың жыныс әрекеті. Абайдың: "...Аспанда ай менен күн шағылса да" дегені естеріңде ме? Жалпы қазекем "шағылу" мен "шығылысуды" ешқашан шатыстырмаған.
Мұнда аты аталған Жұматай да жақсы ақын еді, бірақ ол да, Әмірхан да, Стекеңе тең таба алмай қиналған Жәкеңше, Олжас Сүлейменовке табынып өтті. Түркі әлемін бес саусағындай білген Лев Гумилев "АЗиЯ" туралы: "Сколько страниц, столько ляпсусов" деді. Біз ештеңені бажайлап білмей, сырттай дақпыртты малданып мақтадық, әлі де мақтап жүрміз. Жалпы Олжас жырында қазақты таңқалдырар ерекшелік жоқ, өз басым Қасым мен Мұқағалиды одан әлдеқайда артық деп білем. Марқұм Әмірханның оны: ...бүгінгі Абайымыз... қазақ рухының өлшемі... дегені ағаттық еді. "Семей полигонынан тауқымет тартқан қасіретті жұртшылыққа көмек береміз" деп қыруар ақша жинап алып, одан жұртшылыққа соқыр тиын да бермей, Машкевич, Ибрагимов, Шодиев бар бәрі өзара бөліске салып, қойын-қоныштарын толтырған Олжасқа табыну - Азаматты керек етпей, ақынды ғана керек ету.
әбіл мырза, Аз и Я-дан бұрын "... Наше кредо-возвысить степь не унижая горы..."-деп қара ормандай орысқа ғана емес, күллі әлемге орыс тілінде жар салған Олжас па, сен бе? Лев Гумилевтің айтқанын оқыпсың, ал сол Аз и Я-да орыстың "Слово о полку Игореве" жыры туралы Олжекеңнің не айтқанын жазуға әддің жетпеген екен. Семей-Невада қозғалысының бас қаһарманы Олжас екені, Димаш көкемізді бюрода талап жатқанда ара түскен бір адам- Олжас екені саған беймәлім де, оның Машкевичтермен Полигонды бөліскенін көріпсің,ә... Осыны Олжастың бетіне тіке қарап айта алар ма едің. Сенікі әшейін,бір танымал ақсақалдың "...Абайды сабағанда- бірінші қамшы жұмсаған менің атам"- деп мақтанғанының кері ғой
Мен жалпы әдебиетті аса жақсы білмейтін адаммын. Дегенмен жаратылыстың өз заңын қалпында тану сол бойынша істеу әрі не айтсада тәбиғи заңға сайятын сөз айтуды ғылмилық, даналық, дәнішпандық деп білемін. Осы тұрғыдан келгенде Олжастың " адамға табын жер енді" деген сөзіне қарап ғылыми адам екен деуге аузым бармайды. Қайта Мұқағали дың " КЕШІР ЖЕР АНА" деген сөзінен оның нағыз ұлы ақын екендігін бағалаймын. Тәбиғат шындығына жақын келмейтін кезкелген шығарманы тек қоқыс қағазы дер едім. Біз Абайдың қай шығармасын алсақта өмір шындығын тәбиғат заңдылығын дөп басып отыратынын көреміз. Сондықтан да Абай ұлы адам есебінде.
Ақынға көп ілеспе
ғалымға еш егеске
Ескертсе егер мынауың
Желіктірер анауың
Ақындарда жын болар
Ғалымдарда дін болар
Адастырса кей жындар
Адаспайды бір діндар
Қойған Қазақ тəңірді
Керек демес шайырды
Бақсыларды қойғанда
Кенелді ғой иманға
Зікірсалғыш немелер
Елге болды кенелер
Қанағанды көп қолдап
Аққа жүрді боқ былғап
Соныменен солшылдар
Аққа қылды елді зар
Жаныңда бар бір Құдай
Оған бару жол қолай
Есібардан жүр сұрап
мәселеңе тап жауап
Ақын болар көңілшек
Өзіңді одан кейін шек
Ғалым ғана сақтанар
Тура жолға басқарар